زبان و مذهب مشهد
زبان مشهد
زبان مردم مشهد فارسی با گویش مشهدی است.ایت لهجه سرشار از واژه های کهن و ریشه دار زبان فارسی است.لهجه مشهد یکی از مهم ترین لهجه های زبان فارسی است و به نوعی خاستگاه ادبیات اصیل شاعران ناماوری همچون فردوسی، عطار و خیام است. این لهجه را ساختاری از فارسی دری می دانند.به واسطه ی رابطه نزدیک مشهدی ها با سایر اقوام، ردپایی از زبان ها و گویش های دیگر نظیر عربی، ترکی، مغولی، افغانستانی، کردی، هندی، روسی و فرانسوی را می توان در آن دید.
تقی وحیدیان کامیار می فرمایند:
نزدیک ترین گویش به فارسی، گویش مشهدی است، بطوری که اصیل ترین و ریشه دارترین فارسی را می توان از مردم این شهر شنید.
مذهب مشهد
بیشتر مردم مشهد مسلمان و شیعه 12 امامی هستند.این موضوع به واسطه وجود امام رضا (ع) در این شهر نیز تشدید شده است.ولی اقلیت دینی دیگر در مشهد وجود دارد.در مشهد محله ای بنام( محله جدید) وجود دارد که مجتمع مسکونی یهودیان در مشهد بود.این محله منازل بزرگ و محکم با دیوارهای بلند داشت و خانه‌ها از داخل با یکدیگر مرتبط بود. اقلیت یهودی مشهد که بینش و هوشیاری اقتصادی داشتند با توسعهٔ عمرانی مشهد به خیابان‌های جنت و جم (پاسداران کنونی) نقل مکان کردند و عده‌ای هم به اسرائیل مهاجرت کردند.
مهاجران ارمنی از اواخر قرن 19 و در زمان حکومت قاجار از مرز باجگیران و درگز وارد این استان شدند و سپس در شهرهای مشهد، قوچان، نیشابور، شیروان، سبزوار و درگز اقامت کردند. مطابق برخی منابع، در ۱۹۶۵، ۵۱ خانوار ارمنی در مشهد اقامت داشته‌اند و مطابق آمار ۱۹۶۶، ۳۲۰ ارمنی در مشهد و ۵۲۱۱ ارمنی در کل استان خراسان ساکن بوده‌اند. در ۱۹۱۳، ارمنیان مشهد مدرسهٔ هایکازیان را، که در واقع شعبه‌ای از مدرسه هایکازیان تهران بود، تأسیس کردند.
در سال 1941 کلیسای مسروپ مقدس، نزد اهالی به ( کلیسای حضرت مریم) نیز معروف است احداث شده است. اهالی ارمنی شهر مشهد دارای گورستان ویژهٔ خود بوده‌اند که سال تأسیس آن به ۱۹۴۴ بازمی‌گردد. در این گورستان نمازخانه‌ای هم وجود داشت. غیر از سنگ قبرهای متعلق به ارمنیان، در قسمت خاصی از آن قطعه‌ای به ۳۲ سرباز لهستانی که در زمان جنگ جهانی دوم در محلی نزدیک قوچان کشته شده بودند اختصاص یافته بود. هم‌چنین انجمن فرهنگی ـ ورزشی آرارات از ۱۹۸۳ در این شهر شعبه‌ای ایجاد کرده‌است که تاکنون نیز به فعالیت‌های فرهنگی ورزشی خود ادامه می‌دهد
در مشهد اقلیتی از بهاییان هستند، اما به دلیل فقدان آمار رسمی تعداد آنان مشخص نیست.در سال 1345 در اوایل صدارت امیرعباس هویدا، ایران به 24 قسمت تقسیم شد. هر قسمت امری دارای مرکزی بود که محفل آن به ( محفل روحانی مرکز قسمت امری) موسوم بود و خراسان به مرکزیت مشهد یکی از آن قسمت های امری بود. در سال ۱۳۴۹ تعداد مراکز قسمت امری ایران به ۶۷ مرکز رسید و در (نقشهٔ پنج ساله)، که به اواخر دوران سلطنت پهلوی تعلق دارد، باید تعداد محافل محلی ایران به ۱۱۰۰ محفل می‌رسید.